Cù Lao Chàm là cụm đảo tọa lạc ở xã đảo Tân Hiệp, TP Hội An, tỉnh Quảng Nam. Nằm cách bờ biển Cửa Đại 15 km. Cù Lao Chàm được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới vào năm 2009. Từ TP Đà Nẵng, chúng tôi đặt tour đi Cù Lao Chàm với giá trọn gói 1 ngày là 530.000 đồng/người để bắt đầu hành trình khám phá hòn đảo xinh đẹp nhất của Hội An, nơi có nhiều danh lam thắng cảnh nổi tiếng.

Đến bến Cửa Đại, chúng tôi lên ca nô siêu tốc ra đảo. Trải nghiệm bằng tàu ca nô siêu tốc thực sự rất thú vị, thích hợp với những người ưa sự mạo hiểm, cảm giác mạnh.Mang trong mình vẻ đẹp hoang sơ, du lịch Cù Lao Chàm đã trở thành xu hướng trong những năm gần đây.Kể từ năm 2009, khi được UNESCO công nhận là Khu dự trữ sinh quyển thế giới, Cù Lao Chàm nhanh chóng trở thành địa danh du lịch biển nổi tiếng của miền Trung. Sức hấp dẫn ở đây không chỉ là cảnh quan thiên nhiên kỳ thú, non nước hữu tình, không khí mát mẻ, trong lành mà còn ở sự đa dạng sinh học vô cùng phong phú,cùng những bãi cát dài trắng mịn và bờ biển xanh ngắt.

Dịch vụt ham quan các đảo nhỏ bằng thuyền ở Cù Lao Chàm.

Bên cạnh sự hùng vĩ, nên thơ của núi rừng và biển xanh, vẻ đẹp của hệ sinh thái dưới nước,trên cạn, Cù Lao Chàm còn mang vẻ đẹp trầm tĩnh với những di sản văn hóa - lịch sử lâu đời. Những di tích như chùa Hải Tạng, giếng Chăm ởxóm Cấm, miếu tổ nghề yến, lăng Thành Hoàng… là những lát cắt lịch sử văn hóa, minh chứng cho sự hưng thịnh của người Chăm và người Việt cổ cách đây hàng nghìn năm. Trong số đó, 7 di tích được Nhà nước công nhận là di tích cấp quốc gia vào năm 2007.

Cùnghướng dẫn viên du lịch địa phương, chúng tôi đến khu bảo tồn sinh vật biển Cù Lao Chàm. Thực ra, gọi là phòng trưng bày hải sản thì chính xác hơn. Phòng trưng bày có diện tích khá khiêm tốn, gồm các loại tôm, cua, cá, mực, rùa, hải sâm, ốc, bào ngư… cùng các mảnh gốm, sứ, đồ cổcác nhà khảo cổ học khai quật được ở đây.

Đến xóm Cấm, bạn sẽ được giới thiệu giếng Chăm, giếng cổ bên đường đi nhỏ hẹp, nước rất mát và trong. Giếng Chăm được xây bằng gạch thẻ, lòng giếng có 2 tầng, tầng dưới hình vuông tượng trưng cho Yoni (sinh thực khí nữ), tầng trên hình tròn, tượng trưng cho Linga (sinh thực khí nam). Xưa kia, đây là giếng nước ngọt duy nhất trên đảo. Nay người dân có thêm nhiều giếng khoan, có nước ngọt nhưng bị phèn, phải lọc mới dùng được. Gần đây, đảo có hệ thống nước tự chảy, được dẫn từ các suối trên núi xuống, đủ dùng quanh năm.

Ở Cù Lao Chàm, hải sản được bày bán rất nhiều, hấp dẫn du khách.

Đi qua khu đồng đầy hoa lục bình tím, theo lối mòn hẹp, có đôi chỗ xăm xắp nước là đến chùa Hải Tạng. Chùa được xây dựng năm 1758, tọa lạc sát chân núi phía tây của đảo Hòn Lao, lưng tựa vào núi, mặt nhìn ra khu đồng. Hiện tại, chùa không có sư trụ trì mà chỉ có đôi vợ chồng già trông nom, hương khói. Ngôi chùa quy mô vừa phải, khung gỗ, lợp ngói âm dương như nhiều ngôi chùa cổ khác ở Hội An. Chùa thờ Phật kết hợp thờ các thánh, thần để đáp ứng nhu cầu tín ngưỡng "tam giáo đồng nguyên” của cư dân bản địa và khách thập phương đến giao thương, buôn bán một thời ở đảo này.

Bãi Chồng là bãi biển đẹp nhất. Bãi cát tuy hẹp nhưng dài, có những hàng dừa xanh, thẳng tắp,mát mẻ. Bãi tắm này rất sạch, không rác thải, túi nilon. Từ năm 2009, theo quy định, du khách đến Cù Lao Chàm không được mang theo túi nilon nhằm bảo vệ môi trường sinh thái.

Rất thú vị nếu du khách thuê xe máy đi "phượt”. Những con đường ngoằn ngoèo, khi qua làng, khi men theo bờ biển, lúc lên núi. Lên những dốc núi cao, bạn có thể thưởng lãm những bãi cát trắng, eo biển xanh trong, những cù lao núi đồi xanh ngăn ngắt. Đến đảo Hòn Dài, Hòn Bà, Đảo Yến, du khách tận mắt ngắm nhìn và cảm nhận vẻ đẹp tuyệt vời của những rặng san hô. Bạn sẽ được trang bị áo phao, kính lặn, ống thở. Thích mạo hiểm hơn, bạn có thể tham gia môn lặn dưới đáy biển để thấy thật gần những rặng san hô lóng lánh màu sắc cùng các sinh vật biển dưới làn nước trong vắt của đại dương.

Sẽ không hiểu hết cù lao Chàm nếu không vào Bãi Làng để trải nghiệm cùng ngư dân về cuộc sống bám biển. Khu Bãi Làng là khu dân cư lâu đời nhất trên đảo, biểu hiện sức sống mãnh liệt, trải qua một quá trình đấu tranh sinh tồn của người dân biển đảo trước thiên nhiên khắc nghiệt.

Cù Lao Chàm không có khách sạn, nhà nghỉ lớn như trong đất liền. Các gia đình làm dịch vụ homestay,dịch vụ ănở cho du khách. Có điều, sự đông đúc, tấp nập ấy không làm mất đi sự bình yên, mộc mạc của đất đảo cũng như sự chân tình, nồng hậu, hiếu khách của người dân nơi đây.

Hải sản tươi sống được bày bán ở bến thuyền, chợ hải sản và nhiều nơi trên đường làng với cá mó, cá chình, hải sâm, mực nang, ốc tượng, ốc đá, ốc giác, ốc gai, ốc vú nàng, cua đá, cua huỳnh đế, nhum biển, hàu, tôm biển, sò, bào ngư…Giá hải sản ở đây khá đắt, gấp đôi, gấp ba ở đất liền. Bữa cơm trên đảo ngoài hải sản không thể thiếu món rong biển hoặc rau rừng tươi ngon mọc hoang ở các chân núi như rau dớn, rau sân, rau lủi, mã đề…

Hiện nay, 40% người dân Cù Lao Chàm làm nghề biển, còn lại làm dịch vụ du lịch, buôn bán, một số vào đất liền làm ăn. Dịp nghỉ lễ, mỗi ngày nơi đây đón hàng nghìn lượt khách, gây không ít áp lực cho cơ sở hạ tầng và môi trường, cảnh quan, hệ sinh thái của đảo.

Có câu nói mà gần như hướng dẫn viên du lịch nào cũng nói với bạn:"Đến Cù Lao Chàm, không giết gì ngoài giết thời gian, không lấy gì ngoài lấy những tấm hình, không bỏ lại gì ngoài những bọt sóng...". Hẹn một ngày gần nhất sẽ quay lại Cù Lao Chàm và trải nghiệm hết các dịch vụ tham quan nơi đây

Đinh Thắng