Nỗ lực thu hút đầu tư để sắp xếp, đổi mới các công ty TNHH MTV nông nghiệp

Những năm qua, thực hiện Nghị quyết của Bộ Chính trị và Nghị định của Chính phủ, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã lãnh đạo, chỉ đạo việc sắp xếp, đổi mới công ty NLN phải phù hợp với chủ trương, định hướng phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của doanh nghiệp (DN) Nhà nước, gắn với tái cơ cấu ngành nông nghiệp, phát triển nông nghiệp, nông dân và xây dựng NTM. Tạo thêm việc làm và thu nhập cho người dân.

Tỉnh ta có 5 Công ty TNHH một thành viên (MTV) nông nghiệp thuộc UBND tỉnh quản lý gồm: Sông Bôi, Cao Phong, 2/9, Thanh Hà, Cửu Long. Các công ty được giao quản lý, sử dụng hơn 4 nghìn ha đất, trong đó, đất sản xuất nông nghiệp hơn 3 nghìn ha, đất lâm nghiệp gần 600 ha. Diện tích tự tổ chức sản xuất gần 300 ha, khoán theo Nghị định số 135/NĐ-CP gần 3,7 nghìn ha.

Sau khi được Thủ tướng Chính phủ phê duyệt phương án tổng thể sắp xếp, đổi mới và phát triển, nâng cao hiệu quả hoạt động của 5 Công ty với nội dung chủ yếu: Giải thể Công ty TNHH MTV Cửu Long; phối hợp với các nhà đầu tư khác thành lập Công ty TNHH hai thành viên (HTV) trở lên nhằm gắn kết phát triển vùng nguyên liệu và người dân trong vùng với phát triển công nghiệp chế biến và thị trường đối với 4 Công ty là Thanh Hà, Sông Bôi, 2/9 và Cao Phong. UBND tỉnh đã chỉ đạo các sở, ban, ngành, các Công ty TNHH MTV nông nghiệp thực hiện theo nội dung chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ.

Đặc biệt, thực hiện chỉ đạo của Thủ tướng Chính phủ tại Công văn số 49, ngày 7/1/2016, UBND tỉnh đã giao Sở NN&PTNT cùng các sở, ngành liên quan, các công ty tiếp tục thu hút đầu tư, phối hợp với DN có nhu cầu đến khảo sát, trao đổi để tham gia làm thành viên thứ hai. Đồng thời đẩy nhanh tiến độ giải thể Công ty TNHH MTV Cửu Long theo đúng phương án đã được phê duyệt.

Các hộ nhận khoán đất của Công ty TNHH MTV Cao Phong đầu tư sản xuất cam theo tiêu chuẩn VietGAP, mang lại hiệu quả kinh tế cao.

Đối với việc sắp xếp, chuyển đổi các Công ty TNHH MTV, UBND tỉnh chỉ đạo các sở, ngành liên quan phối hợp với các nhà đầu tư chiến lược và các công ty nông nghiệp xây dựng đề án sắp xếp, đổi mới, trình xin ý kiến của Thường trực Tỉnh ủy. Ban hành các quyết định phê duyệt Đề án sắp xếp, đổi mới, nâng cao hiệu quả hoạt động của các Công ty TNHH MTV Thanh Hà, 2/9, Cao Phong, Sông Bôi thành Công ty TNHH HTV trở lên theo quy định.

Theo đó, các công ty đã tiến hành kiểm toán báo cáo tài chính, định giá lại giá trị DN, trình UBND tỉnh phê duyệt giá trị DN vào năm 2018. Tổng số lao động của 4 DN chuyển đổi là 755 người; có 15 lao động không bố trí được việc làm; 15 lao động được giải quyết chính sách sau dôi dư, dự kiến số tiền chi trả trên 1 tỷ đồng.

Về đất đai, dự kiến đất tiếp tục quản lý sử dụng là 3.019,48 ha, trong đó, đất sản xuất nông nghiệp 2.746,63 ha, đất chuyên dùng 244,76 ha, đất chưa dùng 28,09 ha, diện tích đất giao về địa phương quản lý sử dụng 524 ha, diện tích đất đã giao về địa phương từ năm 2003 đến thời điểm thực hiện sắp xếp 2.224,98 ha, diện tích đất dự kiến tiếp tục giao về địa phương trên 1,1 nghìn ha, diện tích đã được đo đạc, cắm mốc theo Nghị định 118/2014/NĐ-CP là 1.251,29 ha.

Đối với phần diện tích đất các công ty NLN giữ lại, UBND tỉnh đã giao Sở TN&MT hướng dẫn các công ty nông nghiệp rà soát, thống kê đất đai, lập và trình phương án sử dụng đất. Hiện, Sở TN&MT đang đôn đốc các công ty hoàn thiện hồ sơ về phương án sử dụng đất của các công ty đã lập theo quy định tại Thông tư số 07, ngày 26/2/2015 của Bộ TN&MT.

Về tiến độ triển khai thực hiện của Công ty TNHH MTV Sông Bôi, tháng 10/2016, Công ty TNHH sản xuất thương mại trà Thăng Long đã được UBND tỉnh đồng ý chủ trương tham gia thành lập công ty TNHH HTV. Trên cơ sở đó, hai công ty đã tiến hành lập đề án sắp xếp chuyển đổi thành công ty TNHH HTV, trình thẩm định và được UBND tỉnh phê duyệt tại Quyết định số 1190 ngày 6/7/2017.

Trên cơ sở thực hiện Đề án sắp xếp, đổi mới được phê duyệt, UBND tỉnh đã phê duyệt giá trị DN, phê duyệt huy động vốn góp, cử người đại diện phần vốn góp Nhà nước tại Công ty TNHH HTV Sông Bôi Thăng Long. Công ty đã xây dựng xong dự thảo điều lệ hoạt động, khẩn trương hoàn tất thủ tục cấp giấy phép đăng ký kinh doanh để Công ty TNHH HTV Sông Bôi Thăng Long chính thức đi vào hoạt động.

Ngoài ra, Công ty CP đầu tư quốc tế Thiên An hiện đã được UBND tỉnh đồng ý chủ trương tham gia thành lập công ty TNHH HTV đối với các Công ty TNHH MTV Thanh Hà, 2/9, Cao Phong. Trên cơ sở thực hiện đề án sắp xếp, đổi mới được phê duyệt, 3 công ty đã được UBND tỉnh phê duyệt giá trị DN, phê duyệt huy động vốn góp và chuyển đổi công ty TNHH MTV thành công ty TNHH HTV trở lên, cử người đại diện phần vốn góp Nhà nước tại các công ty. Hiện nay, các công ty đang hoàn thiện dự thảo điều lệ hoạt động, hoàn thủ tục góp vốn và thủ tục hồ sơ đăng ký kinh doanh để thành lập công ty TNHH HTV trở lên theo quy định.

Còn những rào cản cần được tháo gỡ

Theo báo cáo của UBND tỉnh, thực hiện chủ trương sắp xếp, đổi mới công ty NLN, UBND tỉnh đã chỉ đạo Sở NN&PTNT, Sở KH&ĐT, Trung tâm Xúc tiến đầu tư, thương mại và du lịch, các sở, ngành liên quan và các công ty thu hút đầu tư, phối hợp với Tập đoàn Vingroup, Công ty CP xây dựng Sông Hồng đến khảo sát, trao đổi với lãnh đạo các công ty để tham gia làm thành viên thứ hai. Tuy nhiên, hai nhà đầu tư chiến lược này không chấp nhận đầu tư với lý do: Chi phí cải tạo đất lớn, đất đai tập trung quy mô không lớn; thu hồi đất phức tạp và khó khăn; chi phí đền bù, hỗ trợ cao. Công ty CP xây dựng Sông Hồng đã chi phí ban đầu lớn để đưa sản phẩm cam ra thị trường, song, việc tham gia xây dựng Đề án chuyển đổi và thành viên với Công ty TNHH MTV Cao Phong không thực hiện được. Vì vậy, việc thực hiện kế hoạch sắp xếp, đổi mới chậm so với yêu cầu của Thủ tướng Chính phủ cũng như kế hoạch đề ra.

Hiện tại, diện tích đất giao khoán của Công ty TNHH MTV Sông Bôi chủ yếu được các hộ đầu tư trồng chè. Thực hiện chuyển đổi thành công ty hai thành viên, nhà đầu tư gặp khó khăn trong việc có đất đai tập trung.

Nguyên nhân được xác định là do hiện trạng đất các công ty đang quản lý chủ yếu là đất trồng chè và các loại cây ăn quả, do vậy khi chuyển sang trồng rau theo hình thức nông nghiệp công nghệ cao (NNCNC) phải thực hiện đầu tư, cải tạo đất với chi phí rất lớn, nên việc triển khai sản xuất không hiệu quả. Các khu đất phân tán, độ tập trung chưa cao, do vậy, việc tổ chức quản lý tập trung và hình thành sản xuất chuyên canh cánh đồng mẫu lớn sẽ gặp khó khăn, chi phí cao. Mặc dù tổng diện tích quản lý rất lớn, nhưng bố trí lại phân tán, nhỏ lẻ, việc quy hoạch sản xuất cánh đồng mẫu lớn để ứng dụng công nghệ hiện đại theo quy mô công nghiệp khó thực hiện được.

Ngoài ra, số hộ dân đang nhận khoán lớn, nên việc thu hồi đất để sản xuất tập trung có chi phí cao, phức tạp và gặp nhiều khó khăn. Chi phí đền bù hoa màu trên đất và hỗ trợ các hộ dân cao, làm tăng chi phí đầu tư ban đầu khá nhiều, dẫn đến việc đầu tư không hiệu quả.

Mong có sự tiếp sức trong thực hiện sắp xếp, đổi mới

Việc xây dựng và thực hiện Đề án sắp xếp, đổi mới nâng cao hiệu quả hoạt động của các công ty NLN theo hướng nâng cao giá trị gia tăng, phát triển bền vững trên cơ sở phát huy tiềm năng, lợi thế và thu hút nguồn lực đầu tư, ứng dụng NNCNC gắn với chế biến, mở rộng thị trường tiêu thụ, hình thành vùng sản xuất tập trung làm động lực phát triển kinh tế vùng là hết sức cần thiết nhằm nâng cao đời sống hộ nhận khoán, tăng lợi nhuận cho DN và phần vốn chủ sở hữu Nhà nước tại các công ty. Tuy nhiên, từ đặc thù của tỉnh và để việc sắp xếp, đổi mới các công ty đạt hiệu quả thiết thực, vừa qua, tại buổi làm việc với đoàn công tác liên ngành của BCĐ T.Ư về đổi mới và phát triển DN, tỉnh ta đã đề nghị T.Ư có cơ chế hỗ trợ các Công ty TNHH HTV trở lên sau khi được chuyển đổi để tạo điều kiện thuận lợi được tiếp cận với nguồn vốn tín dụng nhằm hỗ trợ về tài chính cho DN đầu tư đổi mới công nghệ sản xuất, nâng cao năng suất, chất lượng sản phẩm và khả năng cạnh tranh của DN.

Việc xử lý đối với diện tích đất ở và đất vườn của các hộ nông, lâm trường viên đang sử dụng tại các khu dân cư, nằm trong diện tích đất các công ty NLN trả lại địa phương gặp khó khăn do hiện trạng sử dụng đất của hầu hết các hộ quá lớn, từ 2.000 - 5.000 m2/hộ gồm đất ở và đất vườn, vượt hạn mức sử dụng đất do địa phương quy định, đặc biệt có một số hộ sử dụng đất từ năm 1960, trước khi hình thành các nông, lâm trường. Vì vậy, đề nghị Bộ NN&PTNT kiến nghị Bộ TN&MT xem xét hướng dẫn xử lý, công nhận, cấp GCNQSDĐ ở và đất vườn cho các hộ nông, lâm trường viên. Đồng thời thực hiện nghĩa vụ tài chính đối với đất có nguồn gốc nông, lâm trường để UBND cấp huyện thực hiện công nhận, cấp GCNQSDĐ cho các hộ theo quy định.

Bên cạnh đó, tỉnh ta cũng đề nghị Bộ NN&PTNT kiến nghị các Bộ: Tài chính, KH&CN có các văn bản hướng dẫn cụ thể về cơ chế tài chính đối với việc hỗ trợ kinh phí thực hiện các dự án sản xuất thử nghiệm, các dự án ứng dụng công nghệ mới vào sản xuất của các công ty NLN. Cụ thể hóa các chính sách ưu đãi ứng dụng CNC theo Luật CNC năm 2008 trong các hoạt động sản xuất NLN, chế biến nông, lâm, thủy sản, sản xuất giống.

Bình Giang