Địa đạo Củ Chi nằm trên địa bàn huyện Củ Chi, cách trung tâm TP Hồ Chí Minh khoảng 70 km về hướng Tây Bắc. Đây là một kỳ quan đánh giặc độc đáo có một không hai trong lòng đất với chiều dài gần 250 km; là trận đồ biến hóa, sáng tạo của quân, dân Củ Chi trong cuộc kháng chiến chống thực dân Pháp và đế quốc Mỹ. Địa đạo có chiều sâu 3 tầng, cách mặt đất khoảng 3m, là nơi người dân Củ Chi thiết lập cuộc sống ăn ở, sinh hoạt, sản xuất và chiến đấu.

Tìm hiểu được biết, địa đạo xuất hiện từ năm 1948, lúc đầu chỉ có những đoạn ngắn, cấu trúc đơn giản dùng để cất giấu tài liệu, vũ khí, trú ém cán bộ hoạt động trong vùng địch hậu. Bước sang thời kỳ chống đế quốc Mỹ xâm lược, địa đạo Củ Chi phát triển mạnh, hình thành địa đạo "xương sống” hệ thống địa đạo liên hoàn. Trước cuộc chiến tranh du kích của Nhân dân gây cho địch những tổn thất lớn, đầu năm 1966, Mỹ thực hiện các cuộc hành quân lớn càn quét vùng căn cứ và sau đó liên tiếp mở các cuộc càn quét, đánh phá ác liệt lực lượng cách mạng. Trước sức tấn công của địch bằng cuộc chiến tranh hủy diệt, Khu ủy Sài Gòn – Gia Định và Huyện ủy Củ Chi đã lãnh đạo nhân dân, LLVT quyết tâm bám trụ chiến đấu, tiêu diệt địch, bảo vệ vùng căn cứ cách mạng mang tính chiến lược quan trọng. 

Phong trào đào địa đạo phát triển rầm rộ, mạnh mẽ khắp nơi, quân, dân  Củ Chi đã tạo nên công trình đồ sộ với hệ thống đường hầm dọc ngang trong lòng đất, nối liền các xã, ấp như "làng ngầm”. Địa đạo Củ Chi không mang tính thụ động mà mang tính hoạt động chiến đấu, kết hợp với trận địa mìn trải dày đặc trên mặt đất đã trở thành mối nguy hiểm thường trực đối với địch trong suốt cuộc chiến tranh.

Lòng kiêu hãnh của một đội quân được trang bị vũ khí, phương tiện chiến đấu hiện đại, tối tân bậc nhất lại phải chịu tổn thất nặng nề bởi quân, dân một vùng quê nghèo khó khiến Mỹ - Ngụy điên cuồng mở các cuộc bắn phá khốc liệt nhằm tiêu quân cách mạng và phá hủy hệ thống địa đạo lợi hại.

Còn nhớ, chúng tôi tới thăm "đất thép" vào một ngày nắng rát, vậy mà tôi đã ớn lạnh, nghẹn ngào khi nghe hướng dẫn viên xúc động kể về sự kiên cường của đất và người Củ Chi trước những thủ đoạn đê hèn của kẻ thù đánh phá vùng căn cứ. Chúng dùng nước phá địa đạo, dùng đội quân "chuột cống" để đánh, rồi lại đưa khoảng 3.000 chó becgiê vào đánh hơi người và dùng xe cơ giới ủi phá địa đạo. Địch còn sử dụng nhiều kiểu đánh phá khác, song vô nhân tính nhất là thủ đoạn gieo cỏ phá địa hình. Chúng đã dùng máy bay rải xuống một giống cỏ kỳ lạ, người dân nơi đây quen gọi là "cỏ Mỹ". Khi gặp mưa, cỏ phát triển rất nhanh, tới mức mọc thành rừng, gây khó khăn cho việc đi lại, cơ động chiến đấu. Đến mùa khô, cỏ úa vàng, rồi chết khô. Lúc đó, máy bay địch phóng hỏa tiễn hoặc ném bom, bắn pháo khiến rừng cỏ khô bốc cháy. Các cơ quan, đơn vị không còn địa hình để ẩn náu, lúc đi để lại dấu chân trên lớp tro than. Địch theo dấu vết vào tận cửa hầm để đánh phá.

Sử sách viết rằng, với vị trí là một địa bàn chiến lược, là căn cứ địa vững chắc của Khu ủy và Quân khu Sài Gòn - Gia Định, quân địch đã dã tâm biến Củ Chi thành "vùng trắng”. Vùng đất này đã phải hứng chịu hơn 240 nghìn tấn bom đạn, mỗi người dân phải "gánh” trên mình bình quân 1,5 tấn đạn bom. Song đáng nói, sự tàn phá khốc liệt không làm lung lay ý chí và tinh thần cách mạng kiên trung của nhân dân Củ Chi, mà trái lại càng nung nấu lòng căm thù giặc, quyết tâm chiến thắng quân thù. 

21 năm trường kỳ kháng chiến, quân, dân Củ Chi đã loại khỏi vòng chiến đấu hơn 20.000 quân địch; phá hủy trên 5.000 xe tăng, xe thiết giáp; bắn rơi, bắn hỏng 256 máy bay các loại; bắn chìm và cháy 22 tàu, xuồng chiến đấu; phá hủy, bức rút 270 lượt đồn bốt. Bằng chiến công hiển hách, nơi đây được Mặt trận dân tộc giải phóng miền Nam tặng danh hiệu "Củ Chi đất thép thành đồng”.