(HBĐT) - Năm 2016, cùng với Mo Mường, chiêng Mường được tôn vinh là di sản văn hóa phi vật thể quốc gia. Mốc son này không chỉ là niềm tự hào đối với đồng bào dân tộc Mường, mà còn là niềm vui lớn cho mỗi người dân Hòa Bình, bởi đây là những nét văn hóa đặc sắc đầu tiên của tỉnh được công nhận. Từ việc đứng trước nguy cơ mai một, giờ đây, chiêng Mường đã có một chỗ đứng xứng đáng. Trân trọng vốn quý văn hóa cha ông để lại, những người con xứ Mường hôm nay bằng tất cả tình yêu văn hóa Mường đã có nhiều cách làm hay, sáng tạo để khẳng định chỗ đứng cho chiêng Mường.
Bài 2 - Để chiêng Mường xứng tầm di sản văn hóa



 
 
Trình tấu chiêng Mường tại Lễ khai mạc Tuần Văn hóa - Du lịch tỉnh Hòa Bình năm 2019. Ảnh: T.L

Nhân lên giá trị văn hóa của chiêng Mường

Phát huy giá trị di sản không phải chỉ nói chung chung bằng những chủ trương trong văn bản, sự kêu gọi ý thức, mà phải bằng những việc làm cụ thể. Việc làm ấy đã được ngành VH-TT&DL tham mưu, xây dựng lộ trình và triển khai thực hiện từ năm 2002, với việc phục dựng lại lễ hội Khai hạ Mường Bi (Tân Lạc) kết hợp màn trình tấu chiêng Mường của trên 500 tay chiêng.

Đêm mùng 7 tháng Giêng năm ấy, đang là mùa xuân nhưng trời Mường Bi chợt nổi trận dông lớn, làm mất điện khu vực trung tâm thị trấn Mường Khến (nay là thị trấn Mãn Đức). Ấy vậy mà rạng sáng hôm sau (tức ngày 8 tháng Giêng), tiết trời Mường Bi tạnh ráo, nắng xuân đón lớp lớp người dân đổ về trẩy hội Mường Bi. Cũng bởi vậy mà lễ hội Khai hạ Mường Bi lần đầu tiên ấy đã in dấu không phai trong lòng người dân và du khách, đặc biệt là màn trình tấu chiêng Mường độc đáo, quy mô nhất tính đến thời điểm đó. 

Từ sau lễ hội Khai hạ Mường Bi, việc bảo tồn, phát huy giá trị chiêng Mường được nhân rộng ra toàn tỉnh với việc phục dựng nhiều lễ hội khác, như lễ hội Mường Động, Mường Thàng, đình Cổi…, tạo không gian để trình tấu những màn chiêng Mường độc đáo. 

Bên cạnh đó, ngành VH-TT&DL tích cực tham mưu cho tỉnh xây dựng kế hoạch dài hơi cho việc phục hồi, bảo tồn, phát huy di sản văn hóa (DSVH) chiêng Mường. Cùng với việc sưu tầm chiêng, xây dựng các đội chiêng để biểu diễn ở cơ sở vào dịp lễ, Tết, tỉnh đã đưa chiêng Mường vào nhiều sự kiện chính trị, văn hóa lớn, như: Ngày hội Văn hóa, thể thao các dân tộc Tây Bắc, Ngày hội Văn hoá dân tộc Mường toàn quốc lần thứ nhất (năm 2007) do Hòa Bình đăng cai tổ chức. Trong Lễ kỷ niệm 125 năm thành lập tỉnh, 20 năm ngày tái lập tỉnh và đón nhận Huân chương Hồ Chí Minh (năm 2011), tỉnh đã tổ chức Lễ hội Văn hóa chiêng Mường tỉnh Hòa Bình lần thứ nhất. Lễ hội có sự góp mặt của hàng nghìn nghệ nhân chiêng đến từ 4 vùng Mường lớn: Bi, Vang, Thàng, Động trong tỉnh và một số tỉnh bạn: Hà Nội, Thanh Hóa, Phú Thọ, Sơn La, Gia Lai. Chưa bao giờ, Hòa Bình lại hội tụ đông đảo nghệ nhân chiêng đến vậy. Tiếng chiêng Mường vang xa, bay cao vượt qua núi đồi, thung lũng, chạm được tới tâm linh, hồn thiêng sông núi đất Mường. 

Với quy mô trình tấu hoành tráng, "độc nhất vô nhị" ở thời điểm đó, màn trình tấu chiêng Hoà Bình đã được công nhận đạt kỷ lục Guinness Việt Nam lần thứ nhất. Từ đây, việc bảo tồn, phát huy giá trị chiêng Mường Hòa Bình được thúc đẩy mạnh mẽ, sát sao hơn. Đến năm 2016, nhân sự kiện Kỷ niệm 130 năm thành lập tỉnh, 25 năm tái lập tỉnh, Bộ VH-TT&DL đã trao bằng công nhận DSVH phi vật thể quốc gia mo Mường và nghệ thuật chiêng Mường tỉnh Hòa Bình.

Để âm thanh từ "tiếng đàn đồng” bay xa 

Trao đổi với chúng tôi, đồng chí Lưu Huy Linh, Phó Giám đốc Sở VH-TT&DL cho biết: Việt Nam đã xây dựng được một hệ thống pháp luật về DSVH nói chung (trong đó có DSVH phi vật thể) khá đầy đủ và toàn diện. Hệ thống pháp luật này được bổ sung, sửa đổi cho phù hợp với thực tiễn, chủ trương, đường lối của Đảng. Cụ thể là Nghị quyết T.Ư 5 (khóa VIII) về xây dựng và phát triển nền văn hóa Việt Nam tiên tiến, đậm đà bản sắc dân tộc. Luật Di sản văn hóa năm 2001 đã khẳng định: "Nhà nước có chính sách bảo vệ và phát huy giá trị DSVH nhằm nâng cao đời sống tinh thần của Nhân dân, góp phần phát triển KT-XH của đất nước”. Các biện pháp bảo vệ DSVH phi vật thể được xây dựng trên phương châm "Nhà nước và Nhân dân cùng làm”. Sự kết hợp này vừa thể hiện sự đồng thuận giữa Nhà nước và Nhân dân, vừa mang lại hiệu quả cho việc bảo vệ DSVH phi vật thể. Qua những di sản đó, thế hệ ngày nay có thêm sự hiểu biết và sự trân quý lối sống tốt đẹp của ông cha. Theo đó, việc bảo tồn, phát huy các giá trị DSVH phi vật thể là vô cùng cần thiết, nhất là trong bối cảnh hội nhập quốc tế ngày nay.

Đối với tỉnh ta, từ khi chiêng Mường được vinh danh là DSVH phi vật thể quốc gia, việc sưu tầm, trưng bày, bảo tồn và phát huy giá trị văn hóa chiêng Mường được cấp ủy Đảng, chính quyền địa phương quan tâm, chú trọng. Từ đây, "tiếng đàn đồng” - chiêng Mường Hòa Bình đã vượt khỏi không gian của đất Mường đến với nhiều tỉnh, thành phố trong và ngoài nước. Nhiều nghệ nhân của tỉnh nhờ tâm huyết, có nhiều đóng góp cho việc bảo tồn, gìn giữ văn hóa chiêng Mường đã được Nhà nước nhìn nhận, vinh danh.  

Mang theo khát vọng giới thiệu, quảng bá văn hóa Mường với bạn bè trong nước, quốc tế, những năm gần đây, mỗi dịp lãnh đạo Đảng, Nhà nước đến thăm, làm việc tại Hòa Bình, chiêng Mường được chọn lựa để trao tặng như một kỷ vật đặc biệt quý giá. Các lãnh đạo tỉnh, sở, ban, ngành cũng vô cùng hãnh diện khi giới thiệu bản sắc văn hóa chiêng Mường trong những chuyến công du tỉnh bạn, nước ngoài. Hòa nhịp cùng sự phát triển của đất nước, chiêng Mường trở thành đại sứ văn hóa của nền văn hóa Mường đậm đà bản sắc. Nối dài những nhịp chiêng Mường, hoạt động truyền dạy, bảo tồn chiêng Mường đã và đang được quan tâm thực hiện, với quyết tâm gìn giữ, kế thừa món quà vô giá mà cha ông trao truyền.

(Còn nữa)

 Nhóm P.V Phòng VH-XH


Các tin khác


Xung quanh việc xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh tại thành phố Hòa Bình: Bài 2 - Công trình không phù hợp quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất, vi phạm trật tự xây dựng?

Liên quan đến việc xây dựng chùa Hòa Bình và các công trình phụ trợ, thời gian qua, một số cơ quan thông tin, báo chí đưa tin cho rằng: công trình này không phù hợp với quy hoạch, kế hoạch sử dụng đất; vi phạm các quy định của pháp luật về thủ tục đầu tư; còn để xảy ra nhiều sai phạm liên quan đến trật tự xây dựng. Trước những vấn đề được dư luận xã hội và người dân quan tâm, các cơ quan chức năng của tỉnh và UBND thành phố Hòa Bình (TPHB) đã có thông tin phản hồi.

Xung quanh việc xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh tại thành phố Hòa Bình: Bài 1 - Các cơ quan chức năng đề nghị điều chỉnh quy mô xây dựng chùa Hòa Bình

Thực hiện chỉ đạo của đồng chí Chủ tịch UBND tỉnh về việc xem xét, kiểm tra, rà soát các nội dung liên quan đến công tác quy hoạch, thu hồi đất để thực hiện xây dựng trụ sở và công trình văn hóa tâm linh chùa Hòa Bình tại đồi Ba Vành, thuộc tổ 8, phường Tân Thịnh, thành phố Hòa Bình (TPHB), ngày 19/1/2024, Sở Xây dựng (SXD) đã tổ chức họp với các sở, ngành, UBND TPHB và Ban trị sự Giáo hội Phật giáo (GHPG) tỉnh. Sau cuộc họp, các sở, ngành, UBND TPHB đã đưa ra những kiến nghị với UBND tỉnh về việc điều chỉnh quy mô xây dựng chùa Hòa Bình.

Thiêng liêng ngày hội tòng quân

Không phải tiếng trống giục giã, cũng không phải ngọn đuốc thắp lên bằng ngọn lửa truyền thống, mà chính nhiệt huyết của tuổi trẻ mới là thứ làm bùng lên không khí thiêng liêng trong ngày hội tòng quân năm 2024. Đây chính là ngày hội của tuổi trẻ, của thanh niên ưu tú - những người đã biết đặt Tổ quốc ở trong tim...

Chuyện về nhạc phẩm “Lá thư DK” trên biển

Trong một đêm cuối năm Quý Mão 2023, con tàu Trường Sa 04 bền bỉ đè sóng tiến về phía bãi cạn Cà Mau, nơi có nhà giàn DK1/10… Bỗng trong tiếng sóng biển ầm ào và gió thổi ràn rạt dọc các boong tàu, vẳng tiếng đàn ghi ta và tiếng hát của một vài chiến sĩ hải quân. Tiếng đàn thánh thót và da diết của Trung tá Trịnh Văn Nghị, Chính trị viên phó Tiểu đoàn DK1 hòa vào giọng hát khá tình cảm của nhóm cán bộ, chiến sĩ trên tầng 3 con tàu: "Anh kể lại nơi anh những lúc biển cuồng phong/ Biển giận dữ hung tàn quá đỗi/ Nhà giàn kiên trung giữ vững thềm lục địa/ Như tình anh yêu em, tình yêu bất tận…”. Các anh đang tập bài hát mới "Lá thư DK” của ca sĩ, nhạc sĩ, Phó đoàn Nghệ thuật Bông Sen (TP Hồ Chí Minh), thành viên của đoàn sáng tác trong chuyến hải trình DK1…

Huyện Lạc Thủy: Ước vọng đầu Xuân mới

Mùa Xuân đến mang theo hơi ấm của đất trời, đem đến sức sống mới cho vạn vật. Đó cũng là thời điểm cảm xúc của mỗi người lại trào dâng với niềm tự hào, tin tưởng, đoàn kết một lòng đi theo con đường mà Đảng và Bác Hồ đã chọn. Xuân mới, niềm tin khát vọng mới, bao dự định được gửi gắm, thôi thúc mỗi chúng ta cố gắng phấn đấu vươn lên, xây dựng quê hương Lạc Thủy giàu đẹp.

Người góp phần nâng tầm sản phẩm mang giá trị văn hoá Hoà Bình

Quá trình công tác nhiều năm trong cơ quan nhà nước của tỉnh, chị Hoàng Việt Hà (TP Hoà Bình) có cơ hội tiếp cận, nghiên cứu về lĩnh vực văn hoá, từ đó nuôi dưỡng tình yêu ngày càng lớn đối với văn hoá bản địa. Đây được xem là cơ duyên để năm 2022, sau dự định ấp ủ, chị đứng ra mở cửa hàng quà tặng với tên gọi Hoa Đất Mường.

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục