(HBĐT) - Dân tộc Mường trên địa bàn tỉnh hiện có trên 40 lễ hội lớn thì trong đó có tới 90% lễ hội sử dụng âm nhạc chiêng. Với người Mường Hòa Bình, chiêng không đơn thuần chỉ là một loại nhạc cụ dân tộc mà còn là "vật báu hồn thiêng”, là câu chuyện tâm linh được thể hiện qua 12 âm sắc dân tộc, là di sản văn hóa phi vật thể có sức sống mãnh liệt nhờ được gìn giữ trong chính cộng đồng sản sinh ra nó.



500 nghệ nhân và phụ nữ dân tộc Mường tự hào trình tấu chiêng trong Lễ hội Khai hạ dân tộc Mường tỉnh Hòa Bình năm 2023. 

Ở Mường Vang - Lạc Sơn, các giá trị văn hóa trong đó có chiêng Mường đang được gìn giữ và phát triển bằng tình yêu, niềm tự hào của người dân địa phương. Chị Bùi Thị Biện - người dân xóm Mường Hạ, xã Định Cư chia sẻ: Tôi may mắn được sinh ra và lớn lên ở Mường Vang – nơi được coi là vùng lõi của văn hóa Mường tỉnh Hòa Bình nên thấm nhuần các giá trị văn hóa bản địa. Đặc biệt, là phụ nữ Mường, tôi yêu tha thiết các làn điệu dân ca, biết hát Thường rang, Bọ mẹng, biết đánh chiêng Mường. Trong các dịp lễ hội được tổ chức tại vùng Mường Vang quê tôi, câu hát séc bùa hòa cùng tiếng chiêng Mường ngân vang khiến những người con xứ Mường cảm thấy hân hoan, hạnh phúc, vừa tự hào vừa có thêm quyết tâm gìn giữ chiêng Mường như báu vật. 

Quả thật, người Mường Vang nói riêng hay người Mường ở Hòa Bình nói chung đều coi chiêng như vật thiêng của trời đất ban tặng chứ không đơn thuần chỉ là nhạc cụ dân tộc. Tiếng chiêng là linh hồn của văn hóa, vang vọng ba tầng trời, vang đến tận đất Mường ma. Tiếng chiêng thông linh, gọi tổ gọi tiên, rằng: "Nghe tiếng chiêng này, ban ngày biết đường ăn đường uống, ban đêm biết đường xuống đường lên…”. Người Mường đã ngấm âm thanh ấy từ trong bụng mẹ. Khi ra đời, tiếng chiêng báo tin vui. Khi về với đất, tiếng chiêng dẫn đường đưa lối. Người Mường quan niệm mỗi chiếc chiêng đều có thần, có hồn. Đây không chỉ là loại hình nghệ thuật đặc sắc, phổ biến và có sức lan tỏa nhất trong đời sống văn hóa của người Mường, mà còn là "vật báu hồn thiêng”, là không gian văn hóa thể hiện những giá trị tâm linh sâu sắc.

Trong nhà của Nghệ nhân ưu tú Bùi Ngọc Thuận (xóm Bưng 1, xã Thu Phong, huyện Cao Phong), góc trân quý nhất có treo một bộ chiêng Mường. Không chỉ trưng bày như vật báu, bộ chiêng còn được ông sử dụng để truyền dạy cho thế hệ sau. Ông Thuận quan niệm: "Là người Mường phải biết đánh chiêng Mường”. Nên, với tư cách là nghệ nhân duy nhất của huyện đã được Chủ tịch nước phong tặng danh hiệu Nghệ nhân ưu tú (lĩnh vực nghệ thuật trình diễn dân gian), ông Thuận dồn tâm huyết cho việc truyền dạy đánh chiêng, từ cách cầm chiêng, phân nhịp, đến cách cảm thụ tiếng chiêng, cách phân biệt các làn điệu chiêng Mường so với các loại hình văn hóa cồng chiêng khác… Với mong muốn lan tỏa tình yêu chiêng Mường, ông Bùi Ngọc Thuận tham gia tích cực vào các chương trình, kế hoạch của huyện nhằm bảo tồn, phát huy giá trị văn hóa truyền thống. Nhiệt huyết và đầy trí tuệ, hình ảnh của ông thường gắn liền với chiếc chiêng Mường trên tay. Ông nhiệt tình tham gia CLB liên thế hệ xóm Bưng, là Chủ nhiệm CLB hát dân ca Mường của xã, Chủ nhiệm CLB Mo Mường Thàng, từ đó, trở thành hạt nhân cốt lõi trong hành trình gìn giữ, phát huy giá trị của chiêng Mường.

  Được biết, tại huyện Cao Phong hiện nay, xã nào cũng có đội trình tấu chiêng Mường. Các đội thường tập luyện bài chiêng truyền thống để vào những dịp quan trọng như lễ kỷ niệm, lễ hội truyền thống, giao lưu văn hóa… tiếng chiêng lại vang lên một cách đầy tự hào. Người già dạy người trẻ, bố mẹ dạy lại con, người có nhiều kinh nghiệm hơn thì truyền dạy cho những tay chiêng mới. Cứ như vậy, thế hệ trước truyền cho thế hệ sau, chiêng được gìn giữ trong cộng đồng. Theo thống kê chưa đầy đủ, toàn huyện có khoảng 3.000 chiếc chiêng, trong đó, Hợp Phong và Dũng Phong là 2 xã có số lượng chiêng nhiều nhất. 

Trên phạm vi toàn tỉnh, chiêng Mường đang được gìn giữ và phát huy giá trị để xứng tầm một Di sản văn hóa phi vật thể cấp quốc gia. Theo số liệu kiểm kê của ngành VH-TT&DL: Toàn tỉnh còn lưu giữ trên 11.000 chiếc chiêng, nhiều nhất ở 4 huyện: Lạc Sơn, Tân Lạc, Kim Bôi, Cao Phong và thành phố Hòa Bình. Đối với người Mường, chiêng không đơn thuần là một loại nhạc cụ dân tộc. Ẩn chứa trong mỗi bộ chiêng, bài chiêng còn là một câu chuyện văn hóa… Đáng mừng là những năm gần đây, cộng đồng người Mường đã chú trọng bảo tồn và phát huy di sản văn hóa này. Chính tình yêu của cộng đồng người Mường - những chủ nhân thực sự của chiêng Mường - đã tạo môi trường "sống” cho tiếng chiêng Mường vang xa, lan tỏa, trở thành một bản sắc văn hóa trường tồn.

Trong nỗ lực gìn giữ một báu vật văn hóa tiêu biểu hàng đầu của người Mường Hòa Bình, hoạt động truyền dạy chiêng Mường được các cấp, ngành quan tâm. Ngành GD&ĐT đã tích cực phối hợp với địa phương đưa công tác truyền dạy cho học sinh các nhà trường. Hội Phụ nữ, Đoàn Thanh niên ở cơ sở cũng triển khai các lớp truyền dạy chiêng Mường. Hàng năm, toàn tỉnh mở hàng chục lớp tập huấn, truyền dạy về chiêng cho đội văn nghệ các xóm, xã. Đến nay, tỉnh đã thành lập được hàng trăm CLB gìn giữ, bảo tồn và phát huy giá trị chiêng Mường… Với sự quan tâm đặc biệt dành cho việc bảo tồn, phát huy bản sắc văn hóa dân tộc, nhiều hoạt động lễ hội đã được diễn ra với quy mô từ cơ sở đến cấp tỉnh. Trong hầu hết lễ hội, không thể thiếu các màn diễn xướng chiêng Mường. Tiếng chiêng đã trở thành âm thanh quen thuộc trong các ngày hội văn hóa, hội diễn, hội thi, các sự kiện lớn của tỉnh và địa phương, tạo ấn tượng sâu sắc trong lòng người dân và du khách, xứng đáng là niềm tự hào bậc nhất của cộng đồng người Mường tỉnh Hoà Bình.

Thu Trang

Các tin khác


Huyện Tân Lạc - gian nan hành trình thu nhận hồ sơ cấp căn cước công dân nơi “cổng trời”

(HBĐT) - Chỉ nhác thấy bóng dáng người lạ, một bóng người lao vụt qua cửa, thoáng chốc đã mất dạng phía rừng xa... Nếu không được tận mắt chứng kiến, có lẽ chúng tôi cũng không thể tưởng tượng được những gian nan trên hành trình thu nhận hồ sơ làm căn cước công dân (CCCD) cho những người yếu thế, có bệnh tâm thần của lực lượng Công an ở nơi "cổng trời” của huyện Tân Lạc.

Bài 2 - Nhận diện những nút thắt phát triển hạ tầng công nghiệp

(HBĐT) - Định hướng quy hoạch, thu hút đầu tư phát triển công nghiệp là đúng đắn. Tuy nhiên, quá trình triển khai phát triển hạ tầng công nghiệp còn nhiều khó khăn, vướng mắc.

Bài 1 - Hiệu quả thu hút đầu tư phát triển công nghiệp

(HBĐT) - Nghị quyết Đại hội Đảng bộ tỉnh lần thứ XVII, nhiệm kỳ 2020 - 2025 đề ra mục tiêu đến năm 2025, diện tích đất các khu, cụm công nghiệp (CCN) chiếm 1% tổng diện tích tự nhiên của tỉnh, tương đương với 4.600 ha. Để thực hiện mục tiêu này, Tỉnh ủy đã ban hành Đề án số 07-ĐA/TU, ngày 1/11/2021 về phát triển công nghiệp, tiểu thủ công nghiệp tỉnh Hòa Bình giai đoạn 2021 - 2025, cùng với Đề án số 02 về phát triển kết cấu hạ tầng đồng bộ, hiện đại gắn với biến đổi khí hậu, phát triển bền vững. Theo đó tập trung lãnh đạo, chỉ đạo tháo gỡ khó khăn, vướng mắc, huy động các nguồn lực phát triển hạ tầng công nghiệp, thu hút đầu tư, tạo chuyển dịch cơ cấu kinh tế bền vững.

Bài 1- Diện mạo mới đô thị trung tâm tỉnh

(HBĐT) - Đại hội Đảng bộ thành phố Hòa Bình (TPHB) lần thứ II, nhiệm kỳ 2020 - 2025 thống nhất mục tiêu phấn đấu hoàn thành các tiêu chí xây dựng thành phố trở thành đô thị loại II trước năm 2025. Sau nửa nhiệm kỳ, diện mạo đô thị trung tâm tỉnh đã có những nét mới, khang trang, sáng đẹp, văn minh hơn.

Bài 2- Tập trung giải pháp tiếp tục cải thiện chỉ số cải cách hành chính

(HBĐT) - Năm 2022, chỉ số cải cách hành chính (CCHC) của tỉnh tuy tăng 2 bậc so với năm 2021, tăng 30 bậc so với năm 2020, nhưng điểm số lại giảm do việc điều chỉnh các nội dung và thang điểm đánh giá của một số tiêu chí, tiêu chí thành phần. Với tinh thần thẳng thắn nhìn vào những tồn tại, hạn chế, Ban chỉ đạo (BCĐ) CCHC tỉnh đã chỉ đạo các sở, ngành, UBND các huyện, thành phố triển khai các nhiệm vụ, giải pháp để duy trì và cải thiện chỉ số CCHC năm 2023 cũng như các năm tiếp theo. 

Nâng cao chỉ số cải cách hành chính - hướng tới sự hài lòng của người dân và tổ chức

(HBĐT) - Năm 2022, Tỉnh ủy, UBND tỉnh đã chỉ đạo quyết liệt đẩy mạnh cải cách hành chính (CCHC). Với sự quyết tâm, vào cuộc của cả hệ thống chính trị, công tác này đã có chuyển biến tích cực. Chỉ số CCHC (Par Index) của tỉnh tăng 2 bậc so với năm 2021. Với tinh thần đánh giá đúng kết quả đạt được, đi sâu những tồn tại, hạn chế, tỉnh đang tập trung các giải pháp duy trì, nâng cao chỉ số CCHC năm 2023 và các năm tiếp theo. 

Xem các tin đã đưa ngày:
Tin trong: Chuyên mục này Mọi chuyên mục