Cùng với lịch sử dựng nước và giữ nước, đồng bào các dân tộc tỉnh Hoà Bình luôn đoàn kết, có ý chí khắc phục khó khăn, bền bỉ, phấn đấu vươn lên trong phát triển KT-XH. Đồng thời, mỗi dân tộc đều thể hiện được nét bản sắc văn hoá riêng biệt, độc đáo, tạo nên nền văn hoá đa dạng, phong phú, đặc sắc…

Là tộc người bản địa có cùng nguồn gốc với người Kinh, sau khi phân hóa thành hai tộc người với đầy đủ yếu tố của từng dân tộc, người Mường tiếp tục lưu giữ và phát triển nền văn hóa của mình. Là chủ nhân lâu đời nhất của mảnh đất Hòa Bình, người Mường sống chủ yếu bằng sản xuất nông nghiệp, khai thác ruộng nương để trồng trọt và chăn nuôi. Trong đời sống văn hoá, nhiều giá trị nghệ thuật, văn hoá của dân tộc Mường như mo Mường (đang trên hành trình hướng tới di sản văn hóa thế giới), chiêng Mường (di sản văn hóa phi vật thể quốc gia), dân ca Mường, sử thi Đẻ đất - đẻ nước… vẫn được lưu giữ và được đánh giá cao.

Người Thái ở Hòa Bình thuộc ngành Thái Trắng, sinh sống tập trung ở huyện Mai Châu. Người Thái chủ yếu là cư dân nông nghiệp. Người Thái ở Mai Châu vẫn gắn bó với ngôi nhà sàn và giữ được bản sắc văn hóa truyền thống như lễ hội Xên Mường - Xên bản, múa xòe.

Trên địa bàn tỉnh, người Tày có số dân đông thứ tư, sau người Mường, Kinh, Thái; nơi tập trung đông người Tày nhất là huyện Đà Bắc. Người Tày sinh sống chủ yếu dựa vào nghề nông, quần tụ thành các làng bản ở ven đường, dưới chân núi, ven sông, suối và các thung lũng.

Người Dao (có Dao quần chẹt và Dao Tiền) cư trú tại các huyện, thành phố trong tỉnh, tập trung ở các huyện: Đà Bắc, Kim Bôi, Mai Châu, Cao Phong, Lương Sơn và TP Hòa Bình. Người Dao trước đây có cuộc sống du canh, du cư. Nhờ chính sách định cư, định canh của Đảng, Nhà nước, cuộc sống người Dao đã ổn định và đi lên. Họ vẫn giữ được những nét bản sắc văn hóa riêng biệt, độc đáo của dân tộc mình, như phong tục cấp sắc, Tết Nhảy, duy trì học chữ cổ trong gia đình, dòng họ…

Người Mông sống tập trung tại 2 xã Pà Cò, Hang Kia (Mai Châu), gồm nhóm Mông đen và Mông hoa. Bà con chủ yếu làm nông nghiệp, hình thức canh tác nương rẫy là chính. Nhờ chủ trương, chính sách phù hợp của Đảng, Nhà nước, đời sống của người dân đã đổi thay đáng kể. Người Mông vẫn giữ được bản sắc văn hóa của mình (trang phục, kiến trúc nhà ở, nghề rèn, ngôn ngữ, Tết Mông, lễ hội Gầu Tào, khèn Mông, nghệ thuật vẽ sáp ong trên vải…) và trở thành lợi thế để phát triển du lịch văn hóa, sinh thái… 

P.V (TH)