Nghệ nhân Bùi Văn Ểu truyền dạy cho con cháu về các làn điệu dân ca Mường.
(HBĐT) - Nghệ nhân Bùi Văn Ểu, xóm Lầm, xã Phong Phú (Tân Lạc) là cái tên quen thuộc được nhiều người dân vùng đất Mường Bi biết đến vì là người cả đời nhiệt huyết gắn bó với dân ca Mường. Nhiều năm đảm nhiệm chức Chủ tịch Hội Nông dân xã Phong Phú, nhưng với hiểu biết và niềm say mê về dân ca Mường, ông luôn quan tâm sưu tầm cũng như tham gia những sự kiện văn hóa, các hội diễn văn nghệ liên quan đến dân ca Mường.
Là người con của vùng đất Mường Bi, một trong những cái nôi của nền văn hóa Hòa Bình, từ lâu ông đã được cảm nhận sâu sắc những làn điệu, câu hát dân ca truyền thống. Dân ca Mường xuất hiện trong lời ru của mẹ, trong những câu hát thân tình giữa hàng xóm với nhau. Không biết lúc nào, dân ca Mường thấm sâu vào trong con người mình, nhưng ông luôn khẳng định mẹ chính là người đã truyền cảm hứng, những làn điệu, khúc hát dân ca Mường cho ông. Ông Bùi Văn Ểu cho biết: “Ngày nhỏ, mẹ tôi đi đâu là cho tôi đi theo, trong những câu chuyện bà hay hát thêm dân ca Mường vào. Dần dần, qua năm tháng, dân ca Mường tự nhiên thấm sâu vào trong tâm hồn tôi”. Lớn lên, với niềm say mê cũng như muốn lưu giữ lại những nét đặc sắc của dân ca Mường một cách đầy đủ nhất, ông đã quyết tâm theo học dân ca Mường. “Tôi học từ mẹ, học từ những người đi trước và cả tự học để rút ra những thứ riêng cho mình” ông Ểu khẳng định. Nói về ý nghĩa của dân ca Mường Bi, ông cho biết: Dân ca Mường được mọi người hát truyền khẩu với những bài hát ca ngợi về quê hương, đất nước, ca ngợi cạnh đẹp, phong tục sống của vùng quê mình. Đó cũng là cả một câu chuyện kể về lịch sử vùng đất quê mình ngày xưa khó khăn đến ngày nay được hưởng cuộc sống mới. Trong những làn điệu đó, còn có những khúc hát giao duyên, giữa các đôi lứa, trai gái đối nhau.
Với những hiểu biết, kinh nghiệm biểu diễn về dân ca Mường Bi, nghệ nhân Bùi Văn Ểu luôn là người đại diện cho vùng đất Mường Bi tham gia các sự kiện văn hóa. Năm 2007, tại chương trình Đêm hội rượu cần do tỉnh tổ chức, ông đại diện cho thầy Mo Mường Bi tham gia lễ hội hát Thường Rang, Bộ Mẹng. Năm 2014, ông tham gia vào chương trình nghiên cứu mảng văn hóa dân ca Mường do Bảo tàng dân tộc học tổ chức. Ông là người Dấng chiêng mở đầu cho buổi lễ Khai hạ Mường Bi của huyện được tổ chức hàng năm. Trong lễ Khai hạ Mường Bi, ông còn làm giám khảo hát đúm, hát ví. Ông là một trong những nghệ nhân của huyện tham gia dạy các lớp dân ca Mường do Sở văn hóa, Thể thao và Du lịch tỉnh phối hợp với Phòng Văn hóa – Thông tin huyện tổ chức. Ông cho biết: “Khi được biết huyện mở lớp dạy hát dân ca Mường và mời tôi đến dạy, tôi rất hào hứng, phấn khởi. Mong rằng, qua các lớp dạy, dân ca Mường một phần được phục dựng, nhiều người muốn học dân ca Mường sẽ được tìm hiểu đầy đủ và rõ ràng hơn”.
Đến nay, ông không thể nhớ hết bao nhiêu hội diễn mình đã tham gia và bao nhiêu giải thường, giấy khen mình được trao tặng. Giờ đây, đã về hưu, hàng ngày ông vẫn làm thầy Mo, làm người tư vấn cho những nhà nghiên cứu văn hóa đến tìm hiểu. Ông vẫn cống hiến hết mình cho dòng chảy dân ca Mường thêm sức sống mới và lan tỏa.
Nguyễn Tuyết