Dù là một năm mải miết bận rộn hay dông dài cho tháng ngày qua, tôi vẫn có ý để tâm quan sát xem đâu là dấu hiệu đầu tiên của mùa xuân, đâu là cửa ngõ của một năm mới đến. Thế nhưng càng lớn lên theo tuổi, cái mốc ấy lại ngày một xa hơn, càng kín đáo và âm thầm hơn.
Một sớm mai thức giấc, tôi nhận ra trong màn sương sớm những nụ đào bé xinh đã nhú lên từ lớp vỏ khô những tưởng đã cam chịu chìm sâu dưới đáy thời gian.
Rồi những ngày sau, khi ngước nhìn ra xung quanh là những vườn đào, xa hơn là những rừng đào, tưởng như trong nháy mắt mùa xuân đã bừng nở ở khắp nơi bởi một cái chạm tay nhẹ nhàng của cậu bé mười tuổi.
Trong tâm hồn tinh khôi ấy có biết bao nhiêu sự ngỡ ngàng đã mách bảo cho một niềm tin thực sự trong giấc mơ mùa xuân, đêm ấy tôi tin mình đã đánh thức mùa xuân trên những cành đào.
Năm hai mươi tuổi, tôi rong ruổi qua nhiều con phố một ngày đông đúc xe cộ, cái rét đã thấm vào da thịt qua nhiều ngày đông tạo nên không khí phố sá thu mình trong mọi chuyển động.
Hôm ấy tôi đi tìm một điều thật ngẫu nhiên mà cứ đinh ninh là đã xảy đến, một cành đào sớm còn đẫm sương mai theo sương mù về phố, đem theo cái háo hức của mảnh hồn nguyên sơ nơi sơn cùng thủy tận.
Còn ở phía ngược lại, con người, phố sá bươn chải và dạn dĩ lại cố tìm một cành lộc non để trám vào khoảng trống vắng trong không gian già nua. Tìm một chút phù phiếm để cứu rỗi sự toantính đã ngự trị suốt 360 ngày lạc điệu ấy.
Những cành đào năm ấy như vẫn còn đang ngái ngủ, bất chấp phố phường tấp nập và bụi bặm. Có những giấc ngủ chỉ là để được đánh thức nhưng có những giấc ngủ sẽ mãi mãi là một bí mật.
Rất nhiều ngày sau đó, tôi đã đợi mà không hay biết những nụ đào đó không thể nở được với tiết trời giá buốt năm ấy, những giấc mơ nghẹn kia vĩnh viễn chôn vùi những bí ẩn của mùa xuân. Khi tôi nhận ra điều ấy thì đã chậm, xuân đã đến rất gần rồi, Tết ấy lại thêm một lần tôi không làm được điều mình mong chờ.
Giờ đã cách xa ngày ấy gần mười năm, tôi không muốn chọn cách đi thật xa để đón mùa xuân, cũng không còn đủ hồn nhiên để tin mình đánh thức những cành đào nữa. Nhưng điều bí ẩn của mùa xuân dường như vẫn nguyên vẹn trong trái tim mình.
Này nhé, mùa thu mặn mà đã biết giấu đi một chút sinh khí, một chút sắc hương đã lặn vào bên trong âm thầm và kìm nén. Suốt mùa đông, bất chấp những ngọn gió phiêu linh buốt lạnh, vạn vật vẫn kiên trì câm nín để đánh dấu từng khoảnh khắc hồi sinh: vết xước này là nụ, vết nứt kia là chồi.
Hay ở dưới tầng sâu hơn là những sợi rễ gan lì ém mình trong đất cứng. Tất cả đã chuẩn bị chu đáo cho một cuộc bứt phá, vùng lên của tạo vật, một cuộc trở về chiếm cứ khoảng trời xanh thẳm bao la đã biết bao ngày xa cách.
Đến khi cơn gió đông từ biển khơi rắc những hạt sinh khí vô hình lên đồng thấp non cao thì tất cả sẽ cùng bừng tỉnh. Nơi đâu cũng là đầu tiên nhưng đều lo mình thức muộn, vô tình tạo nên cái nô nức của cành lá, vội vã của hạt mầm. Mỗi lúc mùa xuân đến một gần.
Và kia, trên con đường hàng ngày bụi bặm mà suốt một năm qua ta bận bịu với những chuyến đi về đang có một cuộc diễu hành thật sự. Cỏ đang thay màu mới, những loài hoa lạ bừng nở mà chẳng bao giờ ta nhớ hết tên được (ta cứ gọi là hoa xuân vậy), dọc con đường đất khô hanh như đang vọng lên những tiếng nảy mầm tí tách.
Phải chăng chỉ khi mùa xuân của đất trời và xuân của lòng người tìm thấy sự giao hoà ta mới có thể nhận ra được những tín hiệu mùa xuân ấy. Nhận ra những điều tốt đẹp nhất, thiêng liêng nhất đã âm thầm sinh sôi trong tháng ngày tất bật của mỗi con người, để rồi trên chính con đường của cuộc đời mình sẽ là một con đường mùa xuân...
Tản văn của Bùi Việt Phương